Γράφει o:  Αθανάσιος Μπούρας

Λίγα πράγματα στη ζωή είναι τόσο σίγουρα όσο η ετήσια εμφάνιση της γρίπης. Πρόκειται για μια σοβαρή λοιμώδη ασθένεια που απειλεί όλους μας, υγιείς ενήλικες, ασθενείς με χρόνιες παθήσεις, μικρούς και μεγάλους. Είναι η δεύτερη, σε συχνότητα εμφάνιση ασθένεια,
μετά το κοινό κρυολόγημα. Η περίοδος της γρίπης αρχίζει τον Οκτώβριο και διαρκεί ως τα μέσα Μαρτίου.

Πως προκαλείται η γρίπη;
Η γρίπη προκαλείται κυρίως από τρείς τύπους ιών, τους А, В και С. Ο τύπος С είναι υπεύθυνος μόνο για σποραδικά περιστατικά. Αντίθετα, οι ιοί των τύπων А και В έχουν την ικανότητα να τροποποιούνται, δηλαδή να παθαίνουν μεταλλάξεις και να προκαλούν επιδημία. Δυστυχώς, όμως, συμβαίνουν και σοβαρότερες μεταλλάξεις στο γενετικό υλικό του ιού. Αυτές θεωρούνται υπεύθυνες για τις επιδημίες και πανδημίες γρίπης, που συμβαίνουν σχεδόν κάθε 10-15 χρόνια και προσβάλλουν πάνω από το 80% του πληθυσμού.

Πως μεταδίδεται
Ο ιός της γρίπης εισέρχεται στον οργανισμό από τη μύτη, το στόμα και τους οφθαλμούς. Μεταδίδεται από άτομο σε άτομο με τα σταγονίδια από το βήχα και το φτάρνισμα. Η λέξη κλειδί είναι η «επαφή». Μολυνόμαστε από την επαφή μας με μολυσμένα εκκρίματα ή σταγονίδια, χέρι με χέρι και μετά από αυτοεμφύτευση στους επιπεφυκότες των ματιών ή στο ρινικό βλεννογόνο, αλλά και από κοινόχρηστα αντικείμενα π.χ. τηλέφωνο, πετσέτες, που ήδη έχουν χρησιμοποιηθεί από νοσούντες.

Συμπτώματα
Η γρίπη είναι μια οξεία ιογενής λοίμωξη του ανωτέρου αναπνευστικού. Ξεκινάει απότομα με πυρετό άνω των 37, συνήθως 38-39, που διαρκεί έως πέντε ημέρες, συνήθως και παρουσιάζει τουλάχιστον δύο από τα παρακάτω συμπτώματα:
Ρίγη – εφίδρωση
έντονος και ξηρός βήχας
έντονες μυαλγίες και πόνους στα κόκαλα και τις αρθρώσεις
πονοκέφαλος
πονόλαιμος
έντονο αίσθημα κόπωσης και δύσπνοια
Τα συμπτώματα από τη μύτη, φτάρνισμα και συμφόρηση, εάν υπάρχουν, είναι ελάχιστα. Τα παιδιά παρουσιάζουν παρόμοια συμπτώματα. Συνήθως έχουν υψηλό πυρετό και υπνηλία, ιδιαίτερα στις πολύ μικρές ηλικίες.

Επιπλοκές
Οι επιπλοκές της γρίπης (που ευτυχώς δεν είναι συχνές), εξαρτώνται από τον ιό και την κατάσταση του οργανισμού μας. Από το ανώτερο αναπνευστικό είναι η ωτίτιδα, η βρογχίτιδα, η ιγμορίτιδα, η βρογχιολίτιδα και σπανιότερα η πνευμονία. Άλλες σπάνιες επιπλοκές είναι η περικαρδίτιδα, η μυοκαρδίτιδα, η θρομβοφλεβίτιδα και επιπλοκές από το νευρικό σύστημα πχ εγκεφαλίτιδα. Οι επιπλοκές της γρίπης εμφανίζονται, συνήθως, σε άτομα με μειωμένο ανοσοποιητικό σύστημα. Στα παιδιά οι επιπλοκές είναι οι σπασμοί από τον υψηλό πυρετό, κοιλιακό άλγος με ή χωρίς ναυτία, εμετοί, συμπτώματα που μοιάζουν με εκείνα της σκωληκοειδίτιδας.

Πρόληψη & Αντιγριπικό εμβόλιο
Το ετήσιο εμβόλιο της γρίπης συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην πρόληψη της νόσου ενισχύοντας το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Περιέχει αδρανσποιημένους ιούς γρίπης, συνήθως τύπου A και Β, τα στελέχη των οποίων καθορίζονται σύμφωνα με τα απομονωμένα στελέχη του προηγούμενου έτους. Το εμβόλιο παράγεται με καλλιέργεια αδρανοποιημένων ιών σε εμβρυοφόρα αβγά όρνιθας. Το εμβόλιο προφυλάσσει κυρίως από τους ιούς A και Β και πρέπει να γίνεται με τα πρώτα κρύα, Οκτώβριο ή Νοέμβριο. Σε μερικά άτομα με σοβαρά προβλήματα υγείας, και μετά από συμβουλή του γιατρού, μπορεί να επαναληφθεί τον Φεβρουάριο για την καλύτερη προστασία από τους ιούς που εμφανίζονται την Άνοιξη.
Η ανοσία με το εμβόλιο αρχίζει περίπου τέσσερις εβδομάδες μετά τον εμβολιασμό, ανάλογα με τον τύπο του εμβολίου. Φυσικά, για να είναι αποτελεσματικό το εμβόλιο της γρίπης έναντι νέων στελεχών ιών, τροποποιείται κάθε χρόνο. Επομένως και η ανοσία, που αποκτά κάποιο άτομο με το εμβόλιο, ισχύει μόνο για ένα έτος. Γι’ αυτό και κρίνεται απαραίτητο να γίνεται ο εμβολιασμός κάθε χρόνο.
Ποιοί πρέπει να εμβολιάζονται
1. Άτομα ηλικιωμένα άνω των 65 ετών
2. Άτομα με χρόνια αναπνευστικά προβλήματα
3. Χρόνιοι καρδιοπαθείς
4. Διαβητικοί ασθενείς
5. Οι πάσχοντες από χρόνια νεφροπάθεια
6. Ασθενείς με χρόνια νευρολογικά νοσήματα
7. Ασθενείς που πάσχουν από σοβαρή αναιμία ή άλλες παθήσεις που προκαλούν καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος
8. Οι καπνιστές
9. Άτομα που διαμένουν σε ιδρύματα, Οίκους Ευγηρίας κ.λπ.
10. Άτομα που ζουν και εργάζονται σε κλειστούς χώρους π.χ. δάσκαλοι, καθηγητές, ιατροί, νοσηλευτικό προσωπικό κ.α.

Εμβολιασμός παιδιών
Όσον αφορά στον εμβολιασμό παιδιών, που είναι υγιή, δεν κρίνεται απαραίτητο και εξαρτάται από την κρίση του οικογενειακού γιατρού. Ενημερωτικά αναφέρουμε ότι, αν πρόκειται για παιδιά ηλικίας κάτω των 3,5 χρόνων, θα πρέπει, αν αυτό κριθεί απαραίτητο, να εμβολιαστούν με το παιδιατρικό εμβόλιο γρίπης σε δύο δόσεις. Δηλαδή με τη μισή δόση του εμβολίου τον Οκτώβριο και την άλλη μισή τον Νοέμβριο. Τα παιδιά ηλικίας άνω των 3,5 χρόνων, αν κριθεί και πάλι απαραίτητο, εμβολιάζονται με το κανονικό εμβόλιο της γρίπης- όπως και οι ενήλικες – εφάπαξ.

Υγιείς ενήλικες
Οι ενήλικες που δεν ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου (που αναφέρονται στο κείμενο) και είναι υγιείς, δεν κρίνεται απαραίτητο να εμβολιαστούν.
Ποιά άτομα δεν πρέπει να εμβολιάζονται
Με το εμβόλιο της γρίπης δεν πρέπει να εμβολιαστούν:
1. Άτομα με αλλεργία στα αβγά ή σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις.
2. Οι εγκυμονούσες γυναίκες
3. Άτομα που πάσχουν από οξέα νοσήματα
4. Άτομα με κακοήθη νοσήματα σε οξεία φάση ή σε υποτροπή
5. Όσοι λαμβάνουν κορτικοειδή φάρμακα.

Επιπλοκές από το εμβόλιο
Εκτός από τα άτομα που προαναφέραμε, το εμβόλιο δεν παρουσιάζει σοβαρές επιπλοκές σε άλλους ανθρώπους. Στο 25% των εμβολιασθέντων παρατηρείται στο σημείο του εμβολιασμού ένα ελαφρύ πρήξιμο ή κοκκινίλα. Σε άλλους, το πρώτο 24ωρο, μπορεί να παρουσιασθούν χαμηλός πυρετός ή συμπτώματα ελαφριάς γρίπης.

Κανόνες εμβολιασμού
Υπάρχουν συγκεκριμένοι κανόνες εμβολιασμού, τους οποίους πρέπει να ακολουθούμε, σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας.
1. Πριν από κάθε εμβόλιο κατά της γρίπης, πρέπει να προηγηθεί η ιατρική εξέταση από τον οικογενειακό μας γιατρό.
2. Υπάρχουν εμβόλια για παιδιά και ενήλικες.
3. Για κάθε εμβόλιο ισχύει συγκεκριμένος τρόπος χορήγησης, που ο γιατρός σας γνωρίζει ακριβώς.
4. Τα εμβόλια, γενικώς, έχουν συγκεκριμένο τρόπο διαφύλαξης (συνήθως διατηρούνται στο ψυγείο), γιατί σε υψηλές θερμοκρασίες γίνονται ανενεργά.
5. Τα εμβόλια έχουν ημερομηνία λήξης, την οποία πρέπει να προσέχουμε

Εξασφαλίζεται 100% ανοσία;
ΟΧΙ. Το εμβόλιο προστατεύει μόνον από ορισμένα είδη γρίπης, τα οποία αλλάζουν από χρόνο σε χρόνο και από τόπο σε τόπο. Όμως, μπορεί, αν προσβληθούμε φυσικά από τον ιό, μια βαριά γρίπη να την περάσουμε ελαφρύτερα ή αν παθαίνουμε συνήθως γρίπη, τρείς έως
τέσσερις φορές το χρόνο, με το εμβόλιο θα ασθενήσουμε λιγότερες.

Πότε επισκεπτόμαστε τον γιατρό;
Πάντα πρέπει να συμβουλευόμαστε τον γιατρό μας. Ιδιαίτερα μάλιστα, όταν πρόκειται για μικρά παιδιά, ηλικιωμένους, εγκύους, διαβητικούς, πνευμονοπαθείς, νευροπαθείς και ασθενείς με χρόνια νοσήματα. Για παράδειγμα, μόνον από τον υψηλό πυρετό και την αφυδάτωση υπάρχουν άμεσοι και σοβαροί κίνδυνοι. Επίσης, η δυσκολία στην αναπνοή μπορεί νο είναι σημάδι σοβαρής επιπλοκής.

Κόλλησα γρίπη. Τι να κάνω;
Εκτός από τον προληπτικό εμβολιασμό, σήμερα υπάρχουν φάρμακα που δρουν κατευθείαν στον ιό και αναστέλλουν την εξέλιξη της νόσου. Όμως, αυτά πρέπει να χορηγηθούν έγκαιρα, το πολύ σε δύο ημέρες από την έναρξη των συμπτωμάτων. Μειώνουν τη διάρκεια της νόσου, ελαττώνουν την ένταση των ενοχλημάτων και την εμφάνιση των επιπλοκών.
Χορηγούνται φάρμακα αντιπυρετικά, αναλγητικά, αντιβηχικά και βιταμίνες. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι απαγορεύεται η χορήγηση ασπιρίνης στα μικρά παιδιά και εφήβους. Τα αντιβιοτικά δεν είναι αποτελεσματικά κατά του ιού της γρίπης, αλλά μπορούν να χορηγηθούν σε άτομα με χρόνιες παθήσεις των πνευμόνων, για να αποτρέψουν βρογχίτιδα ή άλλη μικροβιακή επιμόλυνση, μόνον όμως κατόπιν εντολής του θεράποντα ιατρού.
Εκτός από τη φαρμακευτική αντιμετώπιση της γρίπης, ο ασθενής θα πρέπει να ακολουθήσει και μερικές γενικές οδηγίες:
1. Να ξεκουράζεται μένοντας στο σπίτι του για όσο χρονικό διάστημα παραμένουν τα συμπτώματα της νόσου.
2. Να αποφεύγει τους κλειστούς χώρους.
3. Δεν επιτρέπονται το κάπνισμα και τα οινοπνευματώδη.
4. Να πίνει πολλά υγρά και ζεστά αφεψήματα.
5. Να προσέχει τη διατροφή του. Τα γεύματα να είναι μικρά και πολλά κατά τη διάρκεια της ημέρας. Να τρώει, επίσης, πολλά φρούτα.