Γράφει o: Μιχάλης Κυριακίδης
Υπολογίζεται ότι 2 εκατομμύρια Αμερικανών και 4,5 εκατομμύρια Ευρωπαίων παρουσιάζουν κολπική μαρμαρυγή. Η συχνότητά της αυξάνεται με την ηλικία και φθάνει στο 8% των ατόμων άνω των 80 ετών.
Οι περισσότεροι άρρωστοι με κολπική μαρμαρυγή αισθάνονται την καρδιά τους να χτυπά γρήγορα και ανώμαλα και το διαπιστώνουν με την ψηλάφηση του σφυγμού τους. Υπάρχουν όμως κι άτομα χωρίς ενοχλήματα και σ᾽ αυτούς η κολπική μαρμαρυγή διαγιγνώσκεται τυχαία σε κάποια ιατρική εξέταση ή μετά από κάποια επιπλοκή της, που συχνά είναι το εγκεφαλικό επεισόδιο.
Τι είδους αρρυθμία είναι η κολπική μαρμαρυγή;
Η καρδιά, ως γνωστόν, έχεις 4 κοιλότητες, οι 2 μικρότερες είναι οι κόλποι κι οι 2 μεγαλύτερες οι κοιλίες. Το τοίχωμα της καρδιάς είναι κατασκευασμένο από ειδικό μυ, το μυοκάρδιο, που έχει την ιδιότητα να συσπάται μετά από κάποιο ερέθισμα. Με τη σύσπαση της καρδιάς εκτοξεύεται αίμα στις αρτηρίες του σώματος και διατηρείται η κυκλοφορία του αίματος. Το ηλεκτρικό ερέθισμα που δίδει το έναυσμα για τη συστολή της καρδιάς παράγεται σε ένα σημείο του δεξιού κόλπου που καλείται φλεβόκομβος.
Τα ερεθίσματα από τον φλεβόκομβο είναι ρυθμικά με συχνότητα, στην ηρεμία, από 60 έως 80 το λεπτό, που αυξάνεται στη σωματική άσκηση ανάλογα με το μέγεθος της προσπάθειας. Τα ηλεκτρικά ερεθίσματα του φλεβόκομβου έχουν προκαθορισμένη διαδρομή και διεγείρουν ρυθμικά την καρδιά με πρώτη τη συστολή των κόλπων κι αμέσως μετά των κοιλιών. Στην κολπική μαρμαρυγή καταστρέφεται το φυσιολογικό σύστημα παραγωγής και μεταφοράς των φυσιολογικών ερεθισμάτων της καρδιάς από τον φλεβόκομβο.
Οι κόλποι ερεθίζονται με πολύ μεγάλο αριθμό ηλεκτρικών ερεθισμάτων που παράγονται σε άλλα σημεία των κόλπων. Η μεγάλη συχνότητα των ερεθισμάτων καταργεί πρακτικά τη συστολή των κόλπων. Τα πολλά κι ανώμαλα ερεθίσματα που καταστρέφουν τη συστολή των κόλπων, εμποδίζονται μερικώς να διέλθουν στις κοιλίες της καρδιάς, στο ανατομικό όριο των κόλπων και των κοιλιών, κι έτσι δεν αποδιοργανώνεται η συστολή των κοιλιών. Οι κοιλίες συστέλλονται με ερεθίσματα λιγότερα σε αριθμό, εντελώς άρρυθμα όμως, γι’αυτό κι ο σφυγμός των αρτηριών είναι άρρυθμος.
Η κολπική μαρμαρυγή από μόνη της δεν είναι απειλητική για τη ζωή, είναι όμως σοβαρός παράγοντας πρόκλησης καρδιακής ανεπάρκειας. Η «τρομερή» επιπλοκή της κολπικής μαρμαρυγής είναι το εγκεφαλικό επεισόδιο, που προκαλείται από εμβολή πήγματος αίματος, τον θρόμβο, στον εγκέφαλο. Η απώλεια της οργανωμένης συστολής των κόλπων καθυστερεί τη ροή του αίματος και κατά κάποιο τρόπο προκαλεί τη «λύμνασή» του στους κόλπους και δίνει τη δυνατότητα δημιουργίας θρόμβων στα τοιχώματά των κόλπων. Η αποκόλληση και μετακίνηση των θρόμβων με τη ροή του αίματος μπορεί να τους μεταφέρει και να τους εμβολίσει σε αρτηρίες, όπως του εγκεφάλου, της κοιλιάς και των άκρων, με τις ανάλογες πολύ σοβαρές συνέπειες.
Τα άτομα με κολπική μαρμαρυγή έχουν μεγάλο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, 7 φορές μεγαλύτερο από τον γενικό πληθυσμό, που αυξάνεται περισσότερο στα άτομα με «παράγοντες κινδύνου».
Οι παράγοντες κινδύνου είναι: το ιστορικό ενός προηγηθέντος εγκεφαλικού επεισοδίου, η προχωρημένη ηλικία, η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης και κάθε οργανική πάθηση της καρδιάς, όπως οι παθήσεις των βαλβίδων της και το έμφραγμα.
Η κολπική μαρμαρυγή προκαλεί στους περισσότερους αρρώστους συμπτώματα, όπως το δυσάρεστο αίσθημα των συχνών κι άρρυθμων παλμών στο θώρακα, δύσπνοια στη μικρή προσπάθεια, εύκολη κόπωση και σε αρρώστους με στεφανιαία νόσο στηθάγχη και καρδιακή ανεπάρκεια. Υπάρχουν όμως και οι εξαιρέσεις όπου τα άτομα με κολπική μαρμαρυγή δεν έχουν συμπτώματα και σ’αυτούς η διάγνωση της αρρυθμίας γίνεται μετά από κάποια επιπλοκή της, π.χ. εγκεφαλικό επεισόδιο ή μετά από τυχαία ιατρική εξέταση.
Η κολπική μαρμαρυγή συνοδεύει πολύ συχνά άλλες παθήσεις που είναι συνήθως οι αιτίες της, όπως η υπέρταση, ο υπερθυρεοειδισμός, παθήσεις των πνευμόνων κι ο σακχαρώδης διαβήτης.
Πρωταρχικός στόχος στη θεραπεία της κολπικής μαρμαρυγής είναι η διατήρηση επαρκούς κυκλοφορίας του αίματος και η πρόληψη των εγκεφαλικών επεισοδίων και των άλλων εμβολικών επιπλοκών της. Για την πρόληψη των εγκεφαλικών επεισοδίων απαραίτητη είναι η χορήγηση αντιπηκτικών φαρμάκων (σκευάσματα: Panwarfin, Sintrom).
Στην κολπική μαρμαρυγή, που δεν οφείλεται σε παθήσεις των βαλβίδων της καρδιάς, τα αντιπηκτικά φάρμακα μειώνουν τα εγκεφαλικά επεισόδια μέχρι και 60%. Η χορήγηση των αντιπηκτικών απαιτεί συχνή παρακολούθηση της πηκτικότητας του αίματος που γίνεται με την εξέταση του «INR» (International Normalized Ratio), με την οποία ελέγχεται η σωστή δόση του αντιπηκτικού φαρμάκου. Ο θεραπευτικός στόχος είναι INR μεταξύ 2 και 3. Υψηλότερες τιμές του INR (μεταξύ 3 και 4) χρειάζονται σε αρρώστους με προσθετικές μεταλλικές βαλβίδες στην καρδιά. Υψηλή τιμή INR υποδεικνύει κίνδυνο αιμορραγίας, ενώ τιμή INR<2 υποδεικνύει την ανεπάρκεια της χορηγούμενης δόσης του αντιπηκτικού φαρμάκου στην προφύλαξη του ατόμου από εμβολικό αγγειακό επεισόδιο.
