Γράφουν οι: Νικόλαος Κανέλης , Αικατερίνη Βουτυρά
Ο ρόλος της φωνής είναι δύσκολο να υποτιμηθεί: είμαστε κοινωνικά όντα και επικοινωνούμε συνεχώς. Για πολλούς είναι άμεσο εργαλείο δουλειάς (καθηγητές ηθοποιοί, πωλητές, τηλεφωνητές κλπ).
Οποιαδήποτε αλλαγή φωνής χρειάζεται διερεύνηση από ΩΡΛ, εάν επιμένει πάνω από επτά ημέρες. Η εξέταση των φωνητικών χορδών (λαρυγγοσκόπηση) στη σημερινή εποχή γίνεται ενδοσκοπικά με χρήση άκαμπτου ή εύκαμπτου λαρυγγοσκοπίου με δυνατότητα ψηφιακής καταγραφής ή απλής φωτογράφησης.
Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι σύντομη και εύκολη εξέταση χωρίς προετοιμασία ή χρήση τοπικού αναισθητικού. Δυσκολία παρουσιάζουν τα μικρά παιδιά (δυσκολία συνεργασίας) και άνθρωποι με έντονα αντανακλαστικά εμετού. Για πιο λεπτομερή μελέτη των κινήσεων των φωνητικών χορδών υπάρχει η στροβοσκόπηση (βιντεοσκόπηση με διακοπτόμενο φωτισμό) και η ανάλυση των συχνοτήτων της φωνής που χρησιμοποιούνται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις (τραγουδιστές).
Οι διαταραχές της φωνής λέγονται δυσφωνίες και για μεγαλύτερη ευκολία μπορούμε να τις χωρίσουμε σε δύο μεγάλες ομάδες, οργανικές και λειτουργικές.
Οι οργανικές διαταραχές φώνησης χαρακτηρίζονται από ορατές ανατομικές αλλοιώσεις του λάρυγγα. Οι συχνότερες από αυτές είναι:
1. Φωνητικά οζίδια που προκαλούν βράγχος με χαρακτηριστικά επεισόδια αφωνίας μετά από κακή χρήση φωνής (κραυγή). Συχνό εύρημα στις νεαρές ηλικίες, όχι σπάνιο και στα παιδιά με συνήθεια να φωνάζουν. Τα παιδιά με παρουσία φωνητικών οζίων πρέπει να εξετάζονται για πιθανή βαρηκοΐα. Η πιο πρόσφατη μέθοδος αντιμετώπισης της παθολογίας είναι η λογοθεραπεία με αρκετά καλά αποτελέσματα και σε πιο παλιές περιπτώσεις χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης κάλων που ακολουθείται απο μαθήματα ορθοφωνίας προς αποφυγή υποτροπής.
2. Πολύποδες και πολυποειδής εκφύλιση των φωνητικών χορδών είναι παθολογία καπνιστών και ανθρώπων που μιλάνε πολύ. Αντιμετωπίζεται μόνο χειρουργικά με αφαίρεση, υπό γενική αναισθησία, και ιστολογική εξέταση του υλικού.
3. Λευκοπλακία ονομάζεται η ύπαρξη λευκής πλάκας πάνω στη φωνητική χορδή. Υποδηλώνει εξαλλαγή των κυττάρων και θεωρείται προκαρκινική βλάβη. Χρήζει αφαίρεσης και βιοψίας.
4. Όγκοι λάρυγγος, καλοήθεις και κακοήθεις. Η θεραπεία τους είναι συνήθως χειρουργική. Καρκίνος των φωνητικών χορδών, εάν βρεθεί στα πρώιμα στάδια είναι ιάσιμος σε 80% των περιπτώσεων. Πλέον, διαθέτουμε όπλα για αποτελεσματική θεραπεία με απόλυτο σεβασμό προς τη διατήρηση της φωνής του ανθρώπου (πχ LASER)
5. Παράλυση της φωνητικής χορδής σημαίνει μειωμένη κίνηση της με αποτέλεσμα αδυναμία φωνής (αχνή φωνή). Αυτό μπορεί να συμβεί μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο, μετά από επέμβαση αφαίρεσης θυρεοειδούς αδένα, σε περιπτώσεις καρκίνου καθώς και από άγνωστα αίτια (ιδιοπαθής). Η διερεύνηση κάθε παράλυσης συμπεριλαμβάνει έλεγχο με αξονική ή μαγνητική τομογραφία. Η αντιμετώπιση ποικίλλει από αναμονή έως 6-8 μήνες μετά από πιθανό τραυματισμό του κινητικού νεύρου, έως χειρουργική επέμβαση προς διασφάλιση της αναπνοής ή της φώνησης.
Οι λειτουργικές διαταραχές της φώνησης χαρακτηρίζονται από βράγχος φωνής ή αφωνία και ανατομικά απόλυτα φυσιολογικά ευρήματα από το λάρυγγα. Η διάγνωση μιας λειτουργικής δυσφωνίας μπορεί να τεθεί μόνο εάν αποκλεισθούν όλα τα οργανικά αίτια.
Αυτή η ομάδα συμπεριλαμβάνει:
υπερλειτουργική δυσφωνία (λανθασμένος τρόπος φώνησης με καταβολή μεγαλύτερης προσπάθειας και κόπωση των μυών του λάρυγγα),
υπολειτουργική δυσφωνία με άτονη, αδύναμη φωνή λόγω ατελούς σύγκλεισης γλωττίδας με διαφυγή αέρα (συχνό αποτέλεσμα παρατεταμένης φωνητικής προφύλαξης μετά από λαρυγγίτιδα ή, δευτερογενώς, επί γενικής σωματικής ασθένειας),
μικτή δυσφωνία που παρουσιάζει συμπτώματα και των δύο ανωτέρω δυσφωνιών.
Σε αυτή την ομάδα ανήκει και η ψυχογενής δυσφωνία, η αφωνία που αντιμετωπίζεται από λογοθεραπευτή ή/και ψυχολόγο. Λειτουργικές δυσφωνίες μπορεί να κρύβουν γενικευμένες νευρολογικές παθήσεις, πχ μυασθένεια, με χαρακτηριστική πτώση της φωνής μέχρι αφωνίας στη διάρκεια της ημέρας. Για τη διάγνωση και θεραπεία χρειάζεται συνεργασία νευρολόγου και ΩΡΛ.
Η φωνή κάθε ανθρώπου είναι μοναδική όπως τα δακτυλικά του αποτυπώματα. Παράγεται από τις φωνητικές χορδές αλλά διαμορφώνεται και αποκτά χροιά με τη συμμετοχή της μύτης, της στοματικής κοιλότητας, του φάρυγγα και των παραρρινίων κοιλοτήτων. Συνεπώς η πλήρη ΩΡΛ εξέταση παίζει αναμφισβήτητα πρωταγωνιστικό ρόλο στην έγκαιρη διάγνωση και ορθή αντιμετώπιση των διαταραχών της φώνησης, μερικές φορές σε συνεργασία με επιστήμονες άλλων ειδικοτήτων (νευρολόγος, λογοθεραπευτής).
