Γράφει o:  Αναστάσιος Κανελλόπουλος

Η μυωπία – υπερμετρωπία ή/και ο αστιγματισμός, συμβαίνουν όταν το σχήμα του οφθαλμού εμποδίζει το φως, να εστιάζει απευθείας πάνω στον αμφιβληστροειδή. Ο κερατοειδής χιτώνας (η πρόσθια επιφάνεια του ματιού) προσλαμβάνει το εισερχόμενο φως και το εστιάζει στον αμφιβληστροειδή (εσωτερική, φωτοευαίσθητη επιφάνεια του ματιού). Στον φυσιολογικό οφθαλμό οι εικόνες από τα μακρινά αντικείμενα εστιάζονται ακριβώς επάνω στον αμφιβληστροειδή. Το μήκος του οφθαλμικού βολβού (μεγαλύτερο ή μικρότερο), οι αλλαγές στο σχήμα του κερατοειδούς, η γήρανση του οφθαλμικού φακού, μπορεί να προκαλέσει μυωπία – υπερμετρωπία ή/και αστιγματισμό.

Τι είναι η διάθλαση; (Εμμετρωπία-Αμετρωπία).

Ο ανθρώπινος οφθαλμός είναι ίσως το πιο βελτιστοποιημένο οπτικό όργανο στη φύση, αν αναλογιστούμε τις συνθήκες κάτω από τις οποίες καλείται να επιτελέσει τη λειτουργία του. Απαιτούμε από τα μάτια μας να βλέπουν καλά με το άπλετο φως της ημέρας το πρωί, μέχρι το βράδυ με χαμηλό φωτισμό, να διακρίνουμε ευκρινώς μια μεγάλη γκάμα χρωμάτων και να έχουμε καθαρή κεντρική όραση και ταυτόχρονα μεγάλο οπτικό πεδίο για να έχουμε περιφερειακή αντίληψη.

Τα οπτικά στοιχεία του οφθαλμού είναι ο κερατοειδής χιτώνας (cornea) και ο κρυσταλλοειδής φακός (crystalline lens). Ο κερατοειδής χιτώνας είναι ο διαφανής ιστός στην εξωτερική πλευρά του ματιού, ενώ ο κρυσταλλοειδής φακός βρίσκεται μέσα στο μάτι, λίγο πίσω από την ίριδα.

Το μάτι λειτουργεί βασικά όπως η φωτογραφική μηχανή. Το φως εισέρχεται μέσα από τη κόρη του ματιού, το μικρό πέρασμα που λειτουργεί όπως το διάφραγμα του φακού στη φωτογραφική μηχανή. Η εικόνα που μεταφέρεται από τις φωτεινές ακτίνες, εστιάζεται επάνω στον αμφιβληστροειδή από τον φακό του ματιού, όπως ακριβώς ο φακός της φωτογραφικής μηχανής αποτυπώνει την εικόνα επάνω στο φιλμ. Ο έγχρωμος δακτύλιος του ματιού, η ίριδα, ελέγχει την ένταση του φωτός που εισέρχεται στο μάτι. Αυτόματα ανοίγει (διεύρυνση) και κλείνει (στένωση) τη κόρη του ματιού όταν το φως του περιβάλλοντος μεταβάλλεται.

Όταν αυτό μπορεί να γίνει με επιτυχία χωρίς γυαλιά ή φακούς επαφής, τότε λέμε ότι το άτομο είναι εμμέτρωπας, από μια αρχαία ελλη­νική λέξη που σημαίνει ότι η όρασή του είναι ‘εντός του σωστού μέτρου’.

Στην εμμετρωπία, όταν δηλαδή το οπτικό σύστημα του οφθαλμού είναι εναρμονισμένο, η συνολική οπτική ισχύς έχει την κατάλληλη τιμή, ώστε η εστίαση του φωτός να γίνεται ακριβώς επάνω στην φωτοευ­αίσθητη επιφάνεια του οφθαλμού, τον αμφιβληστροειδή χιτώνα (retina). Δεν είναι όμως πάντα έτσι τα πράγματα.

Αν ένα άτομο δεν έχει την ικανό­τητα να βλέπει καθαρά όλα τα αντικείμενα, και κοντά και μακριά, τότε λέγεται αμέτρω­πας. Αυτό οφείλεται στο ότι τα ‘οπτικά στοιχεία’ του οφθαλμού δεν κάνουν πολύ σωστά τη δουλειά τους, που στην οπτική λέγεται διά­θλαση.

Η διάθλαση είναι η κάμψη του φωτός καθώς περνά μέσα από το ένα αντικείμενο στο άλλο. Η όραση συμβαίνει όταν οι ακτίνες φωτός διαθλώνται (λυγίζουν) καθώς περνούν μέσω του κερατοειδούς και του φακού του ματιού. Το φως στη συνέχεια εστιάζεται πάνω στον αμφιβληστροειδή. Ο αμφιβληστροειδής μετατρέπει τις ακτίνες φωτός σε μηνύματα που αποστέλλονται μέσω του οπτικού νεύρου στον εγκέφαλο. Ο εγκέφαλος ερμηνεύει αυτά τα μηνύματα στις εικόνες που βλέπουμε.

Μυωπία – Υπερμετρωπία – Αστιγματισμός

Στον φυσιολογικό οφθαλμό, ο κερατοειδής χιτώνας (η πρόσθια επιφάνειά του) προσλαμβάνει το εισερχόμενο φως και το εστιάζει ακριβώς επάνω στον αμφιβληστροειδή (στο εσωτερικό του οφθαλμού).

Στην μυωπία, ο οφθαλμός είναι μεγαλύτερος από το φυσιολογικό, με συνέπεια να μεγαλώνει η απόσταση ανάμεσα στον κερατοειδή και τον αμφιβληστροειδή. Έτσι, οι ακτίνες φωτός από τα μακρινά αντικείμενα εστιάζουν μπροστά από τον αμφιβληστροειδή, με αποτέλεσμα να φαίνονται θολερά.

Στην υπερμετρωπία, ο κερατοειδής είναι συνήθως πιο επίπεδος και ο οφθαλμός μικρότερος από το φυσιολογικό, με συνέπεια να μικραίνει η απόσταση ανάμεσα στον κερατοειδή και τον αμφιβληστροειδή. Στην περίπτωση αυτή οι ακτίνες φωτός εστιάζονται πίσω από τον αμφιβληστροειδή.

Στον αστιγματισμό, ο κερατοειδής δεν έχει, συνήθως, τέλεια σφαιρικό σχήμα αλλά ελλειψοειδές, με συνέπεια τόσο τα κοντινά, όσο και τα μακρινά αντικείμενα να φαίνονται παραμορφωμένα σε ορισμένες κατευθύνσεις.

Tι είναι η πρεσβυωπία;

Η πρεσβυωπία είναι μια κατάσταση που σχετίζεται με την ηλικία, στην οποία η ικανότητα του οφθαλμού να επικεντρωθεί κοντά γίνεται πιο δύσκολη. Δεδομένου της φυσιολογικής γήρανσης του φακού, ο οφθαλμικός φακός δεν μπορεί πλέον να αλλάξει σχήμα τόσο, ώστε να επιτρέπει στο μάτι να εστιάσει σε κοντινά αντικείμενα με σαφήνεια.

Ποιοί μπορεί να παρουσιάσουν μυωπία – υπερμετρωπία – αστιγματισμό;

Η πρεσβυωπία επηρεάζει περισσότερο τους ενήλικες άνω των 40 ετών. Η μυωπία – υπερμετρωπία ή/και ο αστιγματισμός μπορεί να επηρεάσουν τόσο τα παιδιά όσο και τους ενήλικες. Τα άτομα που έχουν γονείς με μυωπία – υπερμετρωπία ή/και αστιγματισμό, μπορεί να είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν μυωπία – υπερμετρωπία ή/και αστιγματισμό.

Ποιά είναι τα συμπτώματα της μυωπίας – υπερμετρωπίας – αστιγματισμού;

Η θολή όραση είναι το πιο κοινό σύμπτωμα της μυωπίας – υπερμετρωπίας ή/και του αστιγματισμού. Άλλα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

  • διπλή εικόνα/όραμα
  • ασάφεια
  • αντανάκλαση ή φωτοστέφανα γύρω από εντονο φωτισμό
  • στραβισμός
  • πονοκέφαλοι
  • καταπόνηση των ματιών

Πως γίνεται η διάγνωση της μυωπίας – υπερμετρωπίας – αστιγματισμού;

Ένας οφθαλμίατρος μπορεί να διαγνώσει μυωπία – υπερμετρωπία ή/και αστιγματισμό κατά τη διάρκεια μια ολοκληρωμένης οφθαλμολογικής εξέτασης διεσταλμένης κόρης.

Τα άτομα με μυωπία – υπερμετρωπία ή/και αστιγματισμό επισκέπτονται συχνά τον οφιαλμίατρο με παράπονα που αφορούν οπτική δυσφορία ή θολή όραση.