Γράφει o: Αναστάσιος Κανελλόπουλος
Ορισμένοι άνθρωποι δεν παράγουν αρκετά δάκρυα ώστε να διατηρούν τον οφθαλμό σε βολική για τον ασθενή κατάσταση. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως «ξηροφθαλμία». Ξηροφθαλμία στην ιατρική ορολογία είναι η κατάσταση κατά την οποία δεν έχουμε μόνο, στεγνότητα των ματιών, αλλά κακή ποιότητα των δακρύων των ματιών. Ο σκοπός παραγωγής του λαδιού που εκρέει στο χείλος των βλεφάρων είναι η ανάμιξη του µε το υγρό συστατικό των δακρύων, έτσι ώστε τα δάκρυα να λιπαίνουν την πολύ ευαίσθητη επιφάνεια του µατιού που έρχεται σε διαρκή τριβή µε τα βλέφαρα κατά το ανοιγοκλείσιμο.
Στη βλεφαρίτιδα η αλλαγή της ποιότητας και της ποσότητας του λαδιού που είναι διαθέσιμα στο χείλος του βλεφάρου είναι τόσο σημαντικά μειωμένη, ώστε το δάκρυ που παράγεται από το μηχανισμό του ματιού να είναι σημαντικά ελλιπές σε έλαια και να μην λιπαίνει σωστά την επιφάνεια του ματιού. Αυτό προκαλεί την αίσθηση ξένου σώματος στην επιφάνεια του ματιού και επίσης μπορεί να προκαλέσει και σημαντική δακρύρροια. ΄Οσο και αν ακούγεται παράδοξο, πολλές φορές η συνεχής δακρύρροια σημαίνει ξηροφθαλμία.
Όταν η παραγωγή του λαδιού µέσα από τους αδένες που λέγονται αδένες meibomian, δεν γίνεται φυσιολογικά αλλά γίνεται µε πιο παχύρρευστο τρόπο τότε ο αδένας «φουσκώνει» και αυτό δηµιουργεί σηµαντική φλεγµονή.
Συνήθως το χαλάζιο δηµιουργείται µε βάση τη βλεφαρίτιδα η οποία είναι µία επίµονη φλεγµονή των βλεφάρων και δεν είναι µία ασθένεια ή µόλυνση, αλλά περισσότερο µία κακή λειτουργία των αδένων λαδιού που υπάρχουν µέσα σε αυτά. Πρέπει να σημειωθεί όμως, ότι σε ένα μάτι που έχει παρατεταμένη και έντονη βλεφαρίτιδα, οι πιθανότητες να δημιουργηθούν χαλάζια είναι περίπου 20 χαλάζια ανά βλέφαρο, γιατί τόσοι αδένες υπάρχουν σε κάθε βλέφαρο.
Τι είναι το Χαλάζιο (Chalazion);
Χαλάζιο ονομάζουμε τον έντονο ερεθισμό που παρουσιάζεται συνήθως στο πάνω βλέφαρο, περιστασιακά όμως και στο κάτω βλέφαρο. Σε αυτήν την περίπτωση το βλέφαρο διογκώνεται, ερεθίζεται, ενοχλεί, κοκκινίζει πολύ και στην αφή έχει την αίσθηση σαν να έχει δημιουργηθεί ένα μικρό “μπαλάκι”. Αυτό μπορεί να μεγαλώσει αρκετά και να δημιουργήσει σημαντική, τόσο δυσανεξία όσο και δυσκολία στην πρακτική λειτουργία της όρασης και στην καθημερινή ζωή.
Πως λειτουργεί λοιπόν ο μηχανισμός παραγωγής λαδιού στο χείλος των βλεφάρων;
Το λάδι παράγεται μέσα στο βλέφαρο από μικρούς αδένες οι οποίοι είναι οργανωμένοι κάθετα μέσα σε αυτό και εκρέουν σε μικρά ανοίγματα που βρίσκονται πίσω από τη συστοιχία των βλεφαρίδων. Δηλαδή λίγο πιο κοντά στο μάτι απ ‘ότι είναι η συστοιχία των βλεφαρίδων. Όταν η παραγωγή του λαδιού μέσα από αυτούς τους αδένες που λέγονται αδένες meibomian, δεν γίνεται φυσιολογικά αλλά γίνεται με πιο παχύρρευστο τρόπο, ή εάν από μακιγιάζ ή από κάποια άλλη φλεγμονή κλείσει ένα από τα ανοίγματα αυτών των αδένων, τότε ο αδένας «φουσκώνει» και αυτό δημιουργεί σημαντική φλεγμονή. Σε μερικές περιπτώσεις μάλιστα «σπάει» και απελευθερώνεται το περιεχόμενό του στον ιστό μέσα στο βλέφαρο. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα σημαντική φλεγμονή, η οποία όμως συνήθως είναι στείρα, δηλαδή δεν είναι φλεγμονή η οποία γίνεται με βάση κάποια μόλυνση.
Τι προκαλεί το Χαλάζιο;
Ένα πρόβλημα που δημιουργείται από την πιο παχύρρευστη παραγωγή λαδιού στα βλέφαρα, είναι ότι οι αδένες αυτοί ενδέχεται να μη μπορούν να εκκενώσουν το περιεχόμενό τους, με αποτέλεσμα να «φουσκώνουν» και να δημιουργούν μία πολύ σημαντική φλεγμονή, η οποία λέγεται χαλάζιο, η στην καθομιλουμένη κριθαράκι.
Πόσο συχνά εμφανίζεται το Χαλάζιο;
Οίδημα των άνω ή κάτω βλεφάρων μπορεί να προκύψει σταδιακά κατά τη διάρκεια εβδομάδων με το χαλάζιο να εμφανίζεται συχνότερα στο άνω βλέφαρο.Ένα Χαλάζιο εμφανίζεται ως μια μεταφρασμένη σκληρή διόγκωση που μπορεί να αυξηθεί όσο το 1/8 της ίντσας.
Συμπτώματα του Χαλάζιου
Περιστασιακά, μπορεί να νιώθετε πόνο και το βλέφαρό σας μπορεί να είναι κόκκινο. Το Χαλάζιο του κάτω βλεφάρου μπορεί να είναι πιο ορατό όταν κοιτάτε μέσα στο βλέφαρο, μπροστά σε έναν καθρέφτη.
Παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη του Χαλάζιου περιλαμβάνουν:
- χρόνια βλεφαρίτιδα
- φλεγμονή των βλεφάρων
- ροδόχρους ακμή
- φυματίωση
- ιογενής λοίμωξη
Πως γίνεται η διάγνωση του Χαλάζιου;
Τα βασικά σημεία που εξετάζουμε για τη διάγνωση του χαλάζιου είναι ότι και της βλεφαρίτιδας γιατί η βλεφαρίτιδα εξελίσσεται συνήθως σε χαλάζιο.
- αν υπάρχει παρουσία flex (πιτυρίδα) πάνω στις βλεφαρίδες των ασθενών και τους φλεγμένοντες αδένες.
- σημαντικό διαχωρισμό αποτελεί το γεγονός, αν η βλεφαρίτιδα συνδέεται με σταφυλοκοκκική επιμόλυνση. Αυτό είναι εύκολα αντιληπτό από τα μικρά έλκη που παρουσιάζονται από μία τέτοια επιμόλυνση στις βάσεις των βλεφαρίδων.
- εξακριβώνεται αν η βλεφαρίτιδα συνοδεύεται και από την προαναφερθείσα ροδόχρο ακμή.
Πως θεραπεύεται το χαλάζιο;
Το χαλάζιο θεραπεύεται ακριβώς με τους ίδιους τρόπους με τους οποίους αντιμετωπίζουμε τη βλεφαρίτιδα, και αυτοί είναι βασικά:
- Ζεστές κομπρέσες
- Συνθετικά δάκρυα για τον ερεθισμό των ματιών
- Συνταγογράφηση κάποια αλοιφής αντιβιοτικού που περιέχει και κορτιζόνη, όταν αυτό δεν υποχωρεί απλώς με κομπρέσες και με δάκρυα (η συνταγογράφηση φαρμάκου που περιέχει κορτιζόνη πρέπει να γίνεται ΜΟΝΟ από οφθαλμίατρο γιατί η χρήση φαρμάκων στα μάτι που περιέχουν αυτήν την ουσία, χωρίς την παρακολούθηση οφθαλμίατρου μπορεί να προκαλέσει σε ορισμένες περιπτώσεις γλαύκωμα, αλλά και καταρράκτη).
- Σε ορισμένες περιπτώσεις, εάν το χαλάζιο γίνεται σε υπόστρωμα πολύ σοβαρής βλεφαρίτιδας χορηγείται αντιβιοτικό της οικογένειας των τετρακυλινών από το στόμα, δηλαδή τετρακυκλίνη ή δοξυκυκλίνη (vibramycin) ή μινοσυκλίνη (Minocyn). Αυτά τα αντιβιοτικά, εάν και είναι ήπια αντιβιοτικά σε σχέση με αυτά που χρησιμοποιούνται καθημερινώς από γιατρούς όλων των ειδικοτήτων, έχουν μία παρενέργεια η οποία είναι χρήσιμη σε αυτό το πρόβλημα: μεταβολίζονται και εκβάλλονται από τον οργανισμό από τους αδένες λαδιού και έτσι μπαίνοντας μέσα σε αυτόν τον μηχανισμό, οι εκκρίσεις γίνονται πιο λεπτόρευστες με αποτέλεσμα να μπορεί να αποσυμφορηθεί ο αδένας να «ξεφουσκώσει» και ηρεμήσει το χαλάζιο.
- Σε ορισμένες ακραίες περιπτώσεις που το χαλάζιο επιμένει και δεν υποχωρεί με συντηρητική αγωγή, αφαιρείται χειρουργικά ή υποβάλλεται σε αγωγή με ένεση μικρής ποσότητας κορτιζόνης μέσα στη «καρδιά» του χαλάζιου. Σε μελέτες που έχουν γίνει συγκρίνοντας πολλούς ασθενείς, είτε γίνει συντηρητική αγωγή, είτε γίνει χειρουργική αφαίρεση, είτε ένθεση κορτιζόνης με ένεση, τα αποτελέσματα συνήθως είναι τα ίδια μετά από 6 μήνες. Πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχει μία μικρή πιθανότητα κάποιος να χρησιμοποιήσει όλη αυτήν την αγωγή, να έχει μία επιτυχή έκβαση του προβλήματος, αλλά να μείνει κάποιο μικρό ψηλαφητό ψεγάδι στα βλέφαρα το οποίο όμως συνήθως είναι καθαρά αισθητικό.
