Νεότερες μέθοδοι απεικόνισης και εκτίμησης των «επικίνδυνων» αθηρωματικών πλακών αναφέρθηκαν σε συνέντευξη τύπου που παραχωρήθηκε επ’ ευκαιρία του 16ου Συμποσίου Αθηροσκλήρωσης και Συναφών Παραγόντων Κινδύνου από τους κ.κ: Χριστόδουλος Στεφανάδης,
Καθηγητής Καρδιολογίας Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών, Γεώργιος Ανδρικόπουλος, Διευθυντής της Καρδιολογικής Κλινικής του νοσοκομείου Ερρίκος Ντυνάν, Δημήτριος Ρίχτερ, Διευθυντής Β’ Καρδιολογικής Κλινικής Ευρωκλινικής Αθηνών, Κωνσταντίνος Τούτουζας, Επίκουρος Καθηγητής Καρδιολογίας Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών, Κωνσταντίνος Τσιούφης, Επίκουρος Καθηγητής Καρδιολογίας Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών.
Η «ευάλωτη» αθηρωματική πλάκα, που έχει υψηλό κίνδυνο να ραγεί και να προκαλέσει καρδιακό επεισόδιο, παρουσιάζει συγκεκριμένα μορφολογικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά. Για την ανίχνευση αυτών των χαρακτηριστικών έχουν αναπτυχθεί διάφορες μέθοδοι, όπως η ενδοστεφανιαία θερμογραφία, η οπτική συνεκτική τομογραφία (OCT) και η εικονική ιστολογία (VH). Ως «ευάλωτη» χαρακτηρίζεται η αθηρωματική πλάκα στη στεφανιαία αρτηρία με αυξημένο κίνδυνο ρήξης, με συνέπεια την πρόκληση εμφράγματος μυοκαρδίου. Αυτές οι υψηλού κινδύνου αθηρωματικές πλάκες εμφανίζουν συγκεκριμένα μορφολογικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά. Ειδικότερα, χαρακτηρίζονται από έναν πλούσιο νεκρωτικό πυρήνα με λεπτή ινώδη κάψα και αυξημένη φλεγμονή. Για την εκτίμηση αυτών των χαρακτηριστικών διατίθενται σήμερα διάφορες μέθοδοι, όπως η ενδοστεφανιαία θερμογραφία, η οπτική συνεκτική τομογραφία (optical coherence tomography – OCT) και η εικονική ιστολογία. Ο συνδυασμός αυτών των τεχνικών αυξάνει τη διαγνωστική δυνατότητα για την έγκαιρη ανίχνευση και αντιμετώπιση αυτών των επικίνδυνων πλακών, με απώτερο στόχο τη μείωση του ποσοστού εμφράγματος του μυοκαρδίου.
Η Α’ Καρδιολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με το νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ της Θεσσαλονίκης, εφαρμόζει για πρώτη φορά την τριδιάστατη ενδοστεφανιαία OCT, η οποία δίνει τη δυνατότητα ποσοτικοποίησης των δυνάμεων που αναπτύσσονται στα διάφορα τμήματα της στεφανιαίας αρτηρίας, ώστε να ανιχνεύονται οι ευάλωτες περιοχές. Ήδη έχουν γίνει οι πρώτες μελέτες και στόχος είναι να μπορούμε σε κάθε σημείο της στεφανιαίας αρτηρίας να μετρήσουμε τη διατμητική τάση (shear stress), έτσι ώστε να αντιμετωπισθεί έγκαιρα η επικίνδυνη αθηρωματική πλάκα. Όσο μικρότερη είναι η διατμητική τάση τόσο αυξάνει ο κίνδυνος να ραγεί η πλάκα και να προκληθεί έμφραγμα του μυοκαρδίου.
Ο Διευθυντής της Καρδιολογικής Κλινικής του νοσοκομείου Ερρίκος Ντυνάν κ. Γεώργιος Ανδρικόπουλος αναφέρθηκε στην συνεχώς αυξανόμενη επίπτωση της κολπικής μαρμαρυγής. Η κολπική μαρμαρυγή είναι η συχνότερη διαταραχή του ρυθμού και αποτελεί την κυριότερη αρρυθμική αιτία εισαγωγής σε νοσοκομείο. Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 200.000 Έλληνες πάσχουν από την αρρυθμία αυτή. Στοιχεία από μελέτες στον Ελληνικό πληθυσμό δείχνουν ότι μολονότι η κολπική μαρμαρυγή αποτελεί τη συχνότερη καρδιογενή αιτία αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου μόνο οι μισοί ασθενείς αντιμετωπίζονται με την ενδεδειγμένη αντιπηκτική αγωγή και εξ’ αυτών μόνο οι μισοί επιτυγχάνουν σωστή αντιπηκτική προστασία.
Οι πρόσφατες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας προκρίνουν τη χρήση των νεώτερων αντιπηκτικών για την προστασία από αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, όμως η διείσδυση των νέων θεραπειών για την κολπική μαρμαρυγή εμποδίζεται από τις περιοριστικές πολιτικές στο χώρο της καρδιαγγειακής υγείας που δυσχεραίνουν την πρόσβαση των ασθενών σε αυτές. Από την άλλη πλευρά, η αύξηση της συχνότητας της υπέρτασης, όπως έδειξε και πρόσφατη δημοσίευση από μεγάλη μελέτη του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας, αλλά και της μέσης ηλικίας του Ελληνικού πληθυσμού θα έχουν ως αποτέλεσμα τη συνεχή αύξηση των ασθενών με κολπική μαρμαρυγή. Τονίστηκε επίσης ότι οι κυριότεροι παράγοντες για την εκδήλωση καρδιαγγειακών συμβάντων, όπως είναι το έμφραγμα του μυοκαρδίου και το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, γνωρίζουν έξαρση στην Ελλάδα και η δύσκολη οικονομική κατάσταση της χώρας προκαλεί περαιτέρω αύξησή τους λόγω επιδείνωσης των διατροφικών προτύπων, απροθυμίας της πολιτείας να εφαρμόσει την απαγόρευση του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους αλλά και λόγω δυσχερέστερης πλέον πρόσβασης των ασθενών σε σύγχρονες θεραπείες. Υπό τις παρούσες συνθήκες η επένδυση στην πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων αποτελεί την καλύτερη επένδυση και η ορθή διαχείριση των περιορισμένων οικονομικών πόρων, με προτεραιότητα την καρδιαγγειακή υγεία, αναγκαστική επιλογή.
Ο Διευθυντής της Β’ Καρδιολογικής Κλινικής της Ευρωκλινικής Αθηνών κ. Δημήτρης Ρίχτερ αναφέρθηκε στα θέματα της διατροφής, που είναι ένα από τα κυριότερα ερωτηματικά του ασθενή για να διατρέφεται σωστά και ο γιατρός δεν το διδάσκεται ποτέ εις βάθος και αναφέρθηκε στα νεώτερα δεδομένα σχετικά με τη στέβια, ένα γλυκαντικό που αντικαθιστά τη ζάχαρη και διαδίδεται ολοένα και περισσότερη η χρήση της.
Η σόγια και τα οφέλη της , μία τροφή που παραδοσιακά αποτελεί τη διατροφική βάση των ανατολικών λαών οι οποίοι ζουν με πολύ χαμηλά επίπεδα χοληστερόλης και έχουν χαμηλά επίπεδα καρδιαγγειακής νόσου, θα αναλυθεί επίσης στο συνέδριο αυτό. Η σόγια επιφέρει τόσο άμεση μείωση χοληστερίνης όσο και έμμεση αντικαθιστώντας άλλα πρωτεϊνούχα φαγητά με υψηλά επίπεδα χοληστερόλης και δυνητικά κορεσμένα λιπαρά.
Όσον αφορά τα λιπίδια θα αναλυθούν τα νεώτερα δεδομένα για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των υπολιπιδαιμικών φαρμάκων. Με τις στατίνες να αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της υπολιπιδαιμικής φαρμακευτικής αγωγής, λίγα ακόμα φάρμακα έχουν δείξει όφελος επιβίωσης και μείωσης καρδιαγγειακών συμβαμάτων. Το σημαντικότερο αυτών αποτελούν τα οι εθυλεστέρες των ω3 λιπαρών οξέων τα οποία στη δοσολογία του 1γραμ. έχουν πάρει επίσημη ένδειξη για προστασία καρδιαγγειακών επεισοδίων και για μείωση τριγλυκεριδίων στις περισσότερες χώρες του κόσμου.
Το ελληνικό κράτος φροντίζοντας την υγεία μας ολοένα και περισσότερο πήρε την πρωτόγνωρη απόφαση να τα αφαιρέσει από τη λίστα των αποζημιούμενων φαρμάκων αφήνοντας τον Έλληνα ασθενή να διαλέξει μεταξύ του να πληρώνει άλλα 28 ευρώ από τη τσέπη του ή να αυξήσει τις πιθανότητες ενός νέου καρδιαγγειακού επεισοδίου. Τέλος θα αναφερθούν οι νεότερες εξελίξεις σχετικά με τα αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα που αποτελούν βασική φαρμακευτική αγωγή σε ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε αγγειοπλαστική των στεφανιαίων αγγείων καθώς και τα δεδομένα που υπάρχουν σχετικά με το βέλτιστο χρονικό διάστημα που θα πρέπει αυτά να χορηγούνται.
Ο Επ. Καθηγητής κ. Κωνσταντίνος Τούτουζας στη νέα μέθοδο μη επεμβατικής εκτίμησης της ευάλωτης αθηρωματικής πλάκας, μέσω της ακτινομετρίας μικροκυμάτων που το τελευταίο διάστημα έχει αναπτυχθεί από την Α’ Καρδιολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Bolton της Αγγλίας.
Η συντριπτική πλειοψηφία των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων (Α.Ε.Ε.) είναι ισχαιμικής αιτιολογίας και πάνω από το 50% αυτών οφείλονται σε αθηρωματική νόσο των καρωτίδων. Η έγκαιρη αναγνώριση των ασθενών υψηλού κινδύνου αποτελεί ένα νέο σημαντικό ερευνητικό πεδίο με στόχο την πρόληψη των ισχαιμικών εγκεφαλικών επεισοδίων.
Η κύρια απεικονιστική μέθοδος για την ανίχνευση αθηρωματικών αλλοιώσεων στις καρωτίδες είναι το υπερηχογράφημα. Εντούτοις, η μέθοδος αυτή δεν επιτρέπει την εκτίμηση των λειτουργικών χαρακτηριστικών των πλακών, που τις καθιστούν «ευάλωτες». Η νέα μέθοδος μη επεμβατικής εκτίμησης της ευάλωτης αθηρωματικής πλάκας, μέσω της ακτινομετρίας μικροκυμάτων είναι μια αναίμακτη μέθοδος καταγραφής της θερμοκρασίας σε βάθος μέχρι περίπου 10 mm που εκλύεται από τους ανθρώπινους ιστούς. Η μέθοδος αυτή έχει εφαρμοστεί τόσο πειραματικά και εμφανίζει πολύ καλή συσχέτιση με την θερμογραφία και την ιστολογία, όσο και κλινικά στην εκτίμηση των αθηρωματικών πλακών στις καρωτίδες ασθενών με στεφανιαία νόσο.
Μελέτες έχουν δείξει ότι οι ασθενείς με καρωτιδική νόσο και ευάλωτες πλάκες έχουν χειρότερη πρόγνωση από ότι ασθενείς χωρίς χαρακτηριστικά ευάλωτων πλακών. Η ακτινομετρία μικροκυμάτων είναι μια απλή και μη επεμβατική μέθοδος που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την πρωτογενή πρόληψη από τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια.
Ο Επ. Καθηγητής κ. Κωνσταντίνος Τσιούφης αναφέρθηκε στις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα της υπέρτασης που θα συζητηθούν στο Συνέδριο. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρθηκε σε πρόσφατη έρευνα που βασίζεται σε σύνθεση μελετών που διενεργήθηκαν παγκοσμίως και δημοσιεύεται αυτόν το μήνα στο υψηλής απήχησης περιοδικό J Hypertens και δείχνει ότι η κατανάλωση καφέ δεν συσχετίζεται με μεταβολές στα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης, ούτε προδιαθέτει για μελλοντική ανάπτυξη υπέρτασης.
Αναφέρθηκε επίσης η σχέση μεταξύ του τόπου γέννησης και του κινδύνου ανάπτυξης στο μέλλον αρτηριακής υπέρτασης. Για παράδειγμα οι Αφροαμερικανοί έχουν περίπου 30% μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν υπέρταση σε σχέση με άτομα μαύρης φυλής που μεταναστεύουν στις ΗΠΑ. Σε αυτό το εύρημα σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η παχυσαρκία μεταξύ των Αφροαμερικανών. Μια τέτοια συσχέτιση δε καταδεικνύεται στους λευκούς Αμερικανούς σε σχέση με λευκούς που μεταναστεύουν στις ΗΠΑ από την Ευρώπη.
Φαίνεται λοιπόν ότι όχι μόνο η παχυσαρκία συμβάλλει στην υπέρταση αλλά και η φυλή όταν αυτή μάλιστα συνοδεύεται από χαμηλό βιοτικό επίπεδο. Επίσης τονίστηκε ότι σύμφωνα με τα στοιχεία οι μετανάστες στην Ελλάδα αφομοιώνουν τον κίνδυνο υπέρτασης που έχουν οι Έλληνες και ότι η παχυσαρκία ειδικά όταν συνοδεύεται με χαμηλό βιοτικό επίπεδο αποτελούν σημαντικούς επιταχυντές ανάπτυξης υπέρτασης.