Ροχαλητό

Γράφει o:  Επαμεινώνδας Κοσμάς

Όλοι οι άνθρωποι γνωρίζουν τι είναι το ροχαλητό. Πάρα πολλοί ροχαλίζουν οι ίδιοι και συχνά ενοχλούν τον ή την σύντροφο στο κρεβάτι με αποτέλεσμα να εισπράττουν παράπονα το πρωί ή να χρειάζεται κάποιος να αλλάξει δωμάτιο μέσα στη νύκτα. Οι περισσότεροι θεωρούν ότι το ροχαλητό είναι ενοχλητικό μέν για τους άλλους αλλά χωρίς ιδιαίτερα σημαντικές προεκτάσεις για την υγεία. Η κοινή εντύπωση είναι ότι το ροχαλητό εμφανίζεται μετά από μία κουραστική μέρα, από ένα βαρύ δείπνο, από κατανάλωση αλκοόλ, από κάπνισμα πολλών τσιγάρων το βράδυ ή σαν αποτέλεσμα κάποιων επιπλέον κιλών σωματικού βάρους.

O σκοπός αυτού του άρθρου είναι να ενημερώσει το ευρύ κοινό ότι το ροχαλητό μπορεί κάποιες φορές να είναι αθώο και να σχετίζεται με κάποια από τις παραπάνω καταστάσεις, αλλά μπορεί και να είναι καμπανάκι κινδύνου για μία επικίνδυνη και ύπουλη ασθένεια, το σύνδρομο απνοιών στον ύπνο. Το σύνδρομο απνοιών στον ύπνο είναι μία πολύ συχνή πάθηση που προσβάλλει περίπου το 10-15% των ανδρών και το 5-8% των γυναικών και δεν κάνει διάκριση σε ηλικίες. Παιδιά, νέοι και νέες, μεσήλικοι αλλά και ηλικιωμένοι μπορεί να πάσχουν. Το σύνδρομο δείχνει μία προτίμηση σε υπέρβαρους με το συγκεκριμένο σωματότυπο της κεντρικής παχυσαρκίας με συσσώρευση λίπους στην κοιλιά και προγούλια ή διπλοσάγονο αλλά χωρίς να αποκλείονται και ασθενείς με κανονικό βάρος σώματος ή ακόμα και αδύνατοι. Για σύνδρομο απνοιών ύπνου πρέπει οπωσδήποτε να ελέγχονται επίσης, γιατί σε αυτούς είναι πάρα πολύ συχνότερο, ασθενείς με υποθυρεοειδισμό, με αρτηριακή υπέρταση, με καρδιακή ανεπάρκεια, με ανεξήγητες αρρυθμίες όπως η κολπική μαρμαρυγή, με σακχαρώδη διαβήτη, με αυξημένη χοληστερίνη ή τριγλυκερίδια, με ιστορικό εμφράγματος ή αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου. Σε όλες αυτές τις σοβαρές παθήσεις, το σύνδρομο απνοιών ύπνου μπορεί να έπαιξε καταλυτικό ρόλο σαν αιτία, και η διάγνωση και θεραπεία του να συμβάλλει πολύ στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση αυτών των ασθενειών και στην πρόληψη για το μέλλον αυτών των ασθενών. Εκτός από τους ίδιους τους ασθενείς, πρέπει να ευαισθητοποιηθούν και οι θεράποντες καρδιολόγοι, ενδοκρινολόγοι, διαβητολόγοι, γιατροί μεταβολισμού/παχυσαρκίας, βαριατρικοί χειρουργοί κλπ., ώστε να εξετάσουν και αυτήν την παράμετρο, της ενδεχόμενης ύπαρξης συνδρόμου απνοιών ύπνου.

Πως μπορεί κάποιος να υποψιαστεί το σύνδρομο απνοιών στον ύπνο; Κατ’αρχήν από τα χαρακτηριστικά του ροχαλητού. Ενα ροχαλητό περιστασιακό (κάποιες φορές ή κάποια βράδια) ή ακόμα και συνεχές αλλά σταθερής έντασης μπορεί να μην σχετίζεται με άπνοιες. Αντίθετα ένα καθημερινό ροχαλητό, αυξομειούμενης έντασης που κάποιες φορές διακόπτεται και σε λίγα δευτερόλεπτα ξαναξεκινά με μεγάλη ένταση η οποία σταδιακά μειώνεται μέχρι να ξαναδιακοπεί και ούτω καθεξής, καθιστά την διάγνωση του συνδρόμου απνοιών ύπνου πολύ πιθανή. Εδώ είναι πολύ σημαντική η πληροφορία από τον ή την σύντροφο στον ύπνο.

Κατόπιν, ο/η σύντροφος μπορεί να έχει παρατηρήσει διακοπές ή παύσεις της αναπνοής στον ύπνο οι οποίες τον αναγκάζουν να ξυπνήσει τον ασθενή μας. Πολλές φορές ο ίδιος ο ασθενής αναφέρει ότι ξυπνά με αίσθημα ότι πνίγεται ή ότι ασφυκτιά. Ο ύπνος είναι ανήσυχος και όχι τόσο αναζωογονητικός για τον ασθενή μας, επειδή κάθε άπνοια οδηγεί σε ξύπνημα του εγκεφάλου, όχι συνειδητό τις περισσότερες φορές και έτσι ο ασθενής δεν θυμάται αυτά τα μικροξυπνήματα. Ένας επιπλέον λόγος είναι ότι από τις συνεχείς άπνοιες και τα μικροξυπνήματα που τις συνοδεύουν, ο ασθενής μας δεν προλαβαίνει να μπεί σε κατάσταση βαθύ ύπνου. Το τελικό αποτέλεσμα είναι να ξυπνά το πρωί όχι απόλυτα ξεκούραστος και φρέσκος, να έχει το αίσθημα ότι θα ήθελε και άλλον ύπνο παρά το ότι κοιμήθηκε αρκετές ώρες, να έχει βαρύ κεφάλι ή ακόμα και πονοκέφαλο, να κουράζεται εύκολα στη διάρκεια της ημέρας και να παρουσιάζει υπνηλία είτε στη δουλειά, είτε το μεσημέρι μετά το γεύμα, είτε νωρίς το απόγευμα στην τηλεόραση, είτε σε εκδήλωση που δεν συμμετέχει (σινεμά, θέατρο κλπ) είτε ακόμα και στο τιμόνι οδηγώντας. Πολλά από αυτά τα θανατηφόρα τροχαία ατυχήματα που «…για άγνωστη αιτία, ο οδηγός μπήκε στο αντίθετο ρεύμα και προκάλεσε μετωπική σύγκρουση…» οφείλονται σε σύνδρομο απνοιών στον ύπνο. Επιπλέον συνέπειες μπορεί να είναι η αδυναμία συγκέντρωσης και προσοχής (ιδιαίτερα σε μαθητές, ή φοιτητές), εργατικά ατυχήματα, ελάττωση της μνήμης, ανεξήγητα κακή επίδοση στο σχολείο ή στην εργασία, ακόμα και μειωμένη όρεξη για ερωτική επαφή που στους άντρες ασθενείς έχει συνδεθεί με τα μειωμένα επίπεδα τεστοστερόνης στο αίμα.

Εφόσον λοιπόν υπάρχουν κάποια από αυτά τα συμπτώματα, πρέπει να προγραμματιστεί μία μελέτη ύπνου σε Εργαστήριο Μελέτης Ύπνου, που υπάρχει και στο νοσοκομείο μας. Ο ασθενής κοιμάται ένα βράδυ σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο και καταγράφονται για τις ώρες του ύπνου η αναπνοή του, το οξυγόνο, καρδιογράφημα, εγκεφαλογράφημα, κινήσεις θώρακα και ποδιών. Με την μελέτη του ύπνου βγαίνει το συμπέρασμα εάν ο ασθενής μας με το ροχαλητό πάσχει ή όχι από σύνδρομο απνοιών του ύπνου. Παθολογική θεωρείται η εξέταση εάν καταγραφούν πάνω από 5 άπνοιες την ώρα. Από εκεί και μετά μαθαίνουμε και την σοβαρότητα της κατάστασης (ήπια: 5-15 άπνοιες την ώρα, μέτρια: 15-30 άπνοιες την ώρα, σοβαρή: πάνω από 30 άπνοιες την ώρα) και την επίδραση των απνοιών στην οξυγόνωση του οργανισμού, στην λειτουργία της καρδιάς και στην ποιότητα του ύπνου. Τις περισσότερες φορές η άπνοια οφείλεται στο κλείσιμο για αρκετά δευτερόλεπτα του λάρυγγα από χαλάρωση των τοιχωμάτων του ή από περίσσιο λίπος γύρω του σε ανθρώπους με παχύ λαιμό. Άλλες φορές η άπνοια προκαλείται από ανατομικά προβλήματα όπως μεγάλες αμυγδαλές ή σταφυλή, μεγάλη γλώσσα που στον ύπνο πέφτει πίσω, πολύποδες λάρυγγα κλπ. Κάποιες φορές υπάρχει και η κληρονομικότητα των απνοιών.

Αφού διαγνωστεί το σύνδρομο απνοιών στον ύπνο, θα πρέπει να ληφθούν τα απαραίτητα θεραπευτικά μέτρα. Δίαιτα, άσκηση, αποφυγή καπνίσματος, αλκοόλ και φαγητού τουλάχιστον 3 ώρες πριν τον ύπνο, καθώς και να αποφεύγεται ο ύπνος σε θέση ανάσκελα. Η βασική θεραπεία όμως είναι μία μάσκα μύτης ή μύτης-στόματος που την φοράει ο ασθενής όταν ξαπλώσει και του δίνει αέρα με αυξημένη πίεση έτσι ώστε να αποφεύγεται το κλείσιμο του λάρυγγα. Η ιδέα της καθημερινής χρήσης αυτής της μάσκας στον ύπνο απωθεί πολλούς ασθενείς και ιδιαίτερα νέους. Όμως εάν ενημερωθούν κατάλληλα και τους επισημανθεί η κρισιμότητα της κατάστασης, ότι κινδυνεύουν ακόμα και με έμφραγμα μέσα στον ύπνο τους, θα πειστούν να την δοκιμάσουν. Πάρα πολλοί μετα τα πρώτα βράδια, βλέπουν τέτοια βελτίωση στην καθημερινή τους λειτουργικότητα ώστε σε λίγες εβδομάδες δεν θέλουν να την αποχωριστούν. Σε ασθενείς με τα ανατομικά προβλήματα που αναφέρθηκαν, μία ωτορινολαρυγγολογική επέμβαση, όπως η αφαίρεση των αμυγδαλών, μπορεί να τους λύσει το πρόβλημα.

Συμπερασματικά, αρκετές φορές το ροχαλητό είναι ένας αθώος ενοχλητικός θόρυβος, αλλά εξίσου πολλές φορές είναι καμπανάκι κινδύνου για αυτό το ύπουλο αλλα πολύ επικίνδυνο σύνδρομο απνοιών στον ύπνο το οποίο διαγνώνεται εύκολα με την μελέτη ύπνου και αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά με τα μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας. Ελπίζουμε αυτό το μικρό ενημερωτικό άρθρο να σας έκανε λίγο σοφότερους και υποψιασμένους για την επικινδυνότητα ή όχι του ροχαλητού.