Γράφει o: Πέτρος Θάνος
O σχηματισμός λίθου, πέτρας, σε οποιοδήποτε σημείο του ουροποιητικού συστήματος, ονομάζεται λιθίαση του ουροποιητικού. Πολλές θεωρίες έχουν προταθεί για να εξηγήσουν τα αίτια που οδηγούν στη δημιουργία των λίθων, όμως καμία από μόνη της δεν είναι ικανή να απαντήσει όλες τις ερωτήσεις που αφορούν στο σχηματισμό των λίθων.
Είναι όμως γενικά παραδεκτό ότι πρέπει να υπάρχει ένας συνδυασμός και μία αλληλεπίδραση πολλαπλών παραγόντων, ορισμένοι από τους οποίους είναι γνωστοί και άλλοι είναι άγνωστοι.
Η θεωρία της παρουσίας κάποιου πυρήνα, η θεωρία της θεμέλιας ουσίας και η θεωρία αναχαίτισης ή αναστολής της κρυσταλλοποίησης αποτελούν τις τρεις βασικότερες θεωρίες. Η πλειονότητα των λίθων σχηματίζονται στους νεφρούς και από εκεί μεταναστεύουν στους ουρητήρες, την κύστη και την ουρήθρα, ανάλογα με το μέγεθός τους και με την κατάσταση της αποχετευτικής μοίρας.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα που προκαλούν οι λίθοι σχετίζονται επίσης με το μέγεθος που παρουσιάζουν, με τη θέση εντόπισης και με την παρουσία ή όχι επιβαρυντικών παραγόντων, όπως η φλεγμονή. Κύριο σύμπτωμα αποτελεί ο πόνος στην οσφυϊκή χώρα, με ή όχι αίμα στα ούρα (αιματουρία), ενώ μπορεί να συνυπάρχουν συμπτώματα λοίμωξης, όπως δυσουρία, συχνουρία και πυρετός.
Πολλοί λίθοι, όπως οι εντοπιζόμενοι στους κάλυκες του νεφρού είναι ασυμπτωματικοί. Όταν οι λίθοι γίνονται αποφρακτικοί, όπως συμβαίνει συχνά όταν μικρού μεγέθους συνήθως λίθοι, κατέρχονται προς τα κάτω και εσφηνώνονται στην πορεία του ουρητήρα ή σε κάποια από τις στενές θέσεις του (φυσιολογικά στενώματα του ουρητήρα), τότε προκαλούν το γνωστό πόνο, τον κωλικό του νεφρού.
Αντιμετώπιση
Το πρώτο μας βήμα μετά την επιβεβαίωση της διάγνωσης, είναι η ανακούφιση του ασθενή από τον έντονο αυτό πόνο, τον κωλικό του νεφρού με τη χορήγηση αναλγητικών. Το αμέσως επόμενο βήμα είναι η αναζήτηση της θέσης και των χαρακτηριστικών του λίθου (μέγεθος, σχήμα, σκληρότητα),έτσι λοιπόν διενεργούνται κάποιες εξετάσεις εργαστηριακές και κυρίως απεικονιστικές.
Ανάλογα την θέση και το μέγεθός του ή των λίθων θα συστήσουμε και την ανάλογη αντιμετώπιση, όπως:
Η εξωσωματική λιθοθρυψία, που διεθνώς είναι γνωστή ως ESWL (από τα αρχικά των λέξεων Extracorporeal Shoch Wave Lithotripsy) και η οποία επιτυγχάνει τον κατακερματισμό του λίθου των νεφρών και συχνά των ουρητήρων και της κύστης, χωρίς καμία παρέμβαση.
Η διαδερμική λιθοθρυψία της νεφρολιθίασης (PCNL, από τις λέξεις Percutaneous nephrolithotomy) γίνεται μετά από διαδερμική παρακέντηση του καλυκοπυελικού και την τοποθέτηση ειδικού σωλήνα, που διευκολύνει την είσοδο του καλούμενου εσω-σωματικού λιθοθρύπτη (intracorporeal lithotripter), μέσω του οποίου, με τη χρήση υπερήχων, θρυματίζεται ο λίθος.
Η ανοικτή χειρουργική (open surgery) στην αντιμετώπιση της λιθίασης των νεφρών έχει περιοριστεί σημαντικά και μόνο μεγάλοι κοραλλιοειδείς λίθοι (staghorn calculi), λίθοι που είναι ανθεκτικοί στην αντιμετώπιση με τους σύγχρονους τρόπους της εξωσωματικής και της διαδερμικής λιθοθρυψίας, λίθοι που συνδυάζονται με ανατομική απόφραξη, αντιμετωπίζονται στα μεγάλα κέντρα με ανοικτή επέμβαση.
H εσω-σωματική λιθοθρυψία, που γίνεται με ουρητηροσκόπηση μέσω ειδικού οργάνου (ουρητηροσκόπιο) το οποίο θρυματίζει άμεσα το λίθο με τη χρήση υπερήχων, ηλεκτροϋδραυλικών κυμάτων ή με τα lasers.
Η ανοικτή ουρητηρολιθοτομή που αφαιρεί το λίθο με εγχείρηση και με διάνοιξη του ουρητήρα πάνω στο λίθο, έχει περιοριστεί σημαντικά και εφαρμόζεται όταν οι άλλες αναίμακτες μέθοδοι αποτυγχάνουν.
Οι λίθοι της κύστης που κατέρχονται από τους ουρητήρες και αποτυγχάνουν να αποβληθούν αυτόματα και αυξάνουν σε μέγεθος ή λίθοι που δημιουργούνται στην κύστη λόγω απόφραξης στην ουρήθρα, αφαιρούνται με ενδοσκοπική λιθοθρυψία.
Αυτή γίνεται με μηχανικό λιθοθρύπτη, που εισάγεται δια της ουρήθρας και σπάει το λίθο σε μικρότερα κομμάτια ή με τη χρήση ειδικών μηχανημάτων που εφοδιάζουν τα ειδικά ηλεκτρόδια που εισάγονται δια του κυστεοσκοπίου, και θρυματίζουν τους λίθους με υπερήχους ή κρουστικά ή ηλεκτροϋδραυλικά κύματα.
Η κυστεολιθοτομή, η ανοικτή εγχείρηση για την αφαίρεση του λίθου έχει και αυτή περιοριστεί σημαντικά, όμως όταν χρειάζεται να αφαιρεθεί και ο προστάτης μπορεί να αποτελεί την πρώτη επιλογή.
